اثرات نور خورشید در گیاهان

نور خورشید به عنوان منبع تأمین انرژی برای گیاهان به شمار می‌آید. با وجود نور، آب و دی‌اکسیدکربن و طی عمل فتوسنتز، انرژی نورانی خورشید به صورت کربوهیدرات در گیاهان ذخیره می‌شود؛ این انرژی در جذب عناصر، تقسیم سلولی و سایر واکنش‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

سه فرایند مهم در گیاهان وجود دارد که به نور نیاز دارند:

1- فتوسنتز مهم‌ترین آنهاست و برای رشد گیاه ضروری است. طی عمل فتوسنتز، انرژی تابشی به انرژی شیمیایی تبدیل می‌شود که برای تولید ترکیبات آلی در گیاه ضروری است.

2- وجود نور علاوه بر فتوسنتز (تأمین انرژی مورد نیاز گیاهان)، بر واکنش‌های وابسته به طول دوره روشنایی روزانه گیاه (فتوپریودیسم) و

3- فتومورفوژنز (اثر نور بر شکل گیاه) نیز مؤثر است.

 رنگ پوشش گلخانه بر روی کیفیت نوری که وارد گلخانه می‌شود نیز تأثیر می‌گذارد. پلاستیک‌های شفاف تقریباً بیشتر نور را از خود عبور می‌دهند. پلاستیک‌های رنگی سبز یا آبی، مقدار زیادی از نور را در طول موج‌های آبی تا آبی- سبز عبور می‌دهند ولی مقداری از نور را در طول موج‌های قرمز جذب کرده و مانع از ورود آن به داخل گلخانه می‌شوند.

از آنجایی که نور قرمز مؤثرترین نور در رشد و فتوسنتز گیاهان است، بنابراین گیاهانی کوتاه‌تر، با میان‌گره‌های کوچک‌تر، برگ‌های سبز تیره و با رشد کند تولید خواهد شد.

اثر دیگر کیفیت نور را می‌توان در جوانه‌زنی بذور حساس به نور مشاهده کرد: در بذوری که برای جوانه‌زنی، نیاز به نور دارند، نور قرمز باعث جوانه‌زنی بذرها و نور قرمز دور مانع از جوانه‌زنی این بذور خواهد شد. در این حالت فیتوکروم‌های حساس به نور قرمز، یا قرمز دور، جوانه‌زنی بذر را کنترل می‌کنند.

شدت نور و اثرات آن

در شرایطی که همه عوامل، از جمله دما، نور و Co2 در حد مطلوب باشند، برای انجام فتوسنتز به شدت نور بهینه نیاز است؛

اگر شدت نور، کم و ضعیف باشد، سبب کاهش سرعت فتوسنتز و رشد، تولید گیاهانی ضعیف، ریزش جوانه‌های گل، افزایش طول میان‌گره‌ها، باریک شدن ساقه، کاهش کیفیت محصول و افزایش شیوع بیماری‌ها و هزینه تولید خواهد شد؛

در صورتی که شدت نور از حد مناسب بالاتر باشد، کلروپلاست‌های برگ صدمه دیده و میزان فتوسنتز کاهش می‌یابد و گیاهی با ساقه قطور و میان‌گره‌های کوتاه تولید می‌شود. 

 در صورتی که شدت نور از حد مناسب بالاتر باشد:

1- کلروپلاست‌های برگ صدمه دیده و میزان فتوسنتز کاهش می‌یابد و

2- گیاهی با ساقه قطور و میان‌گره‌های کوتاه تولید می‌شود.

3- سبب زبر شدن برگهای گیاه می شود،

4- مواد بیشتری برای ایجاد طعم و مزه در گیاه ذخیره شود.  

5- میزان تعرق در گیاه افزایش می‌یابد. 

شدت نور، کم و ضعیف باشد، سبب:

1- کاهش سرعت فتوسنتز و رشد،

2- ایجاد رقابت بین اندام‌های گیاه بر سر جذب مواد غذایی و در نتیجه ریزش گل و میوه   درگیاهی مثل گوجه‌فرنگی و خیار

3- تولید گیاهانی ضعیف،

4- افزایش طول میان‌گره‌ها،

5- باریک شدن ساقه،

6- نازک شدن برگها

7- کاهش کیفیت محصول

8- افزایش شیوع بیماری‌ها و

9- طولانی شدن دوره رشد و افزایش هزینه تولید خواهد شد.

سفیدک سطحی انگور(چور ، آق، قارییا):

سفیدک سطحی(به ترکی: چُور، آق، قارییا) مو (درخت انگور):


در مناطق مختلف کشور سفیدک سطحی یا سفیدک حقیقی مو به اسامی محلی گوناگون سیاه بور، بادزدگی، گردزدگی ، شته ، شفته ، گردابی، چور، دردک، آق، و غیره گفته میشود.این بیماری به سه طریق خسارت میزند:

- دانه های انگور را کثیف و چرکین و ترک خورده و نامرغوب می کند .

- عملکرد محصول را کاهش میدهد.

- مو را ضعیف نموده و از رشد مو جلوگیری میکند

گاهی اوقات خسارت سفیدک به حدی است که انگور قابل چیدن و فروختن نیست و حتی ممکن است خسارت آن به حدی باشد که حتی یک خوشه برای خوردن باقی نگذارد .

 

این بیماری یک بیماری قارچی بوده که روی قسمتهای هوایی وسبز درختان شامل برگ،میوه وسرشاخه های جوان دیده می شود؛ این قارچ ازسطح گیاه(اپیدرم)تغذیه کرده وباعث تشکیل پودر سفیدرنگی روی گیاه می شودمثل اینکه روی گیاه گچ یا آرد پاشیده شده باشد.

 

علائم بیماری سفیدک سطحی مو

قارچ عامل بیماری زا ممکن است روی هر اندام جوانی اعم از برگ؛ ساقه ؛ پیچک ؛ گل و میوه ظاهر شود
و آنرا مورد حمله قرار دهد ولی مشخص ترین علائم روی سطح فوقانی برگ ها ظاهر می شود . به این ترتیب که لکه های سفیدی که بعدا" روی آن را سطح آردی می پوشاند روی برگ به وجود می آید .

در بعضی از موارد این لکه ها به همین حالت بقیه فصل رویش را باقی می ماند ولی در موقعی که برگ ها بشدت مورد حمله باشند در شرایط گرم وخشک به طرف بالا لوله می شوند و انعطاف پذیری خودرا از دست می دهند . لکه ها ممکن است بعد از مدتی هر دو طرف برگ را فرا گیرد . برگ های مبتلا قهوه ای شده و نا هنگام ریزش پیدا می کنند . نظیر همین نقاط روی ساقه های جوان ؛ نیز تشکیل شده و بعدا" لکه ها تغییر رنگ داده و سرانجام در پاییز به رنگ قهوه ای سیاه در می آیند این قبیل شاخه ها در زمستان به راحتی قابل تشخیص از شاخه های سالم هستند . اگر خوشه های گل مورد حمله قرار گیرند بدون تلقیح مانده و ریزش پیدا می کنند . میوه ها نیز مورد حمله واقع می شوند و گرد سفید خاکستری رنگ حبه ها را پوشش می دهد . اگر میوه قبل از رشد مبتلا گردد ترش باقی می ماند و اگر بعد از رشد مبتلاگردد ترک می خورد به دلیل اینکه بخش داخلی میوه رشد خود را انجام داده ولی قسمت خارجی(پوست) ؛که بار قارچ روی ان را فرا گرفته رشد نکرده و باعث ترکیدن آن می شود و در نتیجه دانه ها از حبه ها بیرون می آیند .

عامل بیماری سفیدک سطحی مو

عامل سفیدک سطحی مو قارچی است از رده آسکومیست که فرم جنسی آن را پرتسیوم و فرم غیر جنسی آن را کنیدی وکنیدی فور( Oidium ) تشکیل می دهد . رشته های میسلیوم این قارچ دارای رشد سطحی بوده  و به وسیله هوستوریوم یا مکینه به داخل اپیدرم و کو تیکول نفوذ می کند . روی توده های متراکم میسلیوم پایه - های کنیدی فور تشکیل می شود که در انتهای آن زنجیری از کنیدی ها قرار می گیرند . کنیدی ها بی رنگ ؛ تخم مرغی کشیده می باشند که بدون دیواره عرضی هستند .
پرتسیوم یا اندام جنسی قارچ که در پایان فصل به رنگ سیاه سر سوزنی در متن اندام آلوده تشکیل می شود .
در داخل هر پرتسیوم چند آسک و در داخل آسک ها 8 آسکوسپور قرار دارد . به زوائد اطراف پرتسیوم
فولک گفته می شود که در این بیماری از نوع عصایی است . طول هر فولک 3- 7 برابر پرتسیوم می باشد قطر پرتسیوم 90 تا 120 میکرون است . تعداد فولک در این بیماری 4تا 6 عدد و بندرت 6 تا9 عدد است .
زمستان گذرانی این قارچ به صورت میسلیوم روی لکه های آلوده روی شاخه های درختان است که یکی از راههای جلوگیری از این آلودگی هرس شاخه های آلوده می باشد ولی چون اسپوراین قارچ درهوا پراکنده است خیلی کاربرد ندارد.یک سری قارچهای آنتابولیسم هستندکه علیه این قارچ فعالیت دارندولی کاربردزیادی ندارند،گفت: این بیماری باعث می شودکه مصرف آب گیاه بالارودوبرگهاحالت پیچیده به خودبگیرند ونهایتاً برگهاسوخته ومی ریزند وگیاهی که برگ نداشته باشدقندتولید نمی کندو حبه ها شیرین نمی شوند و به صورت نارس و ترش می مانند؛ اگراین بیماری به میوه حمله کند باعث ترک برداشتن میوه می شود.

روشهای مبارزه با سفیدک سطحی مو:

بهترین وکاربردی ترین راه مبارزه و پیشگیری بااین قارچ استفاده ازترکیبات گوگردی(پودری)است.

عملیات زراعی از قبیل هرس وسوزاندن بعد از ریزش برگ ها در پاییز می باشد ولی موثر ترین راه برای مبارزه با سفیدک سطحی گرد پاشی با گل گوگرد(پودری) حداکثر به میزان 120 کیلوگرم به طور متوسط 60 تا 90 کیلو گرم در سه نوبت در هکتار می باشد مصرف گوگرد در درجه حرارت 14 تا 30 درجه سانتی گراد قابل توصیه می باشد کمتر از این درجه حرارت تاثیر خوبی روی قارچ ندارد زیرا از این درجه حرارت به پایین گوگرد بخار نمی شود واز این درجه حرارت به بالا هم توصیه نمی شود به خاطر اینکه موجب گیاه سوزی می شود .

 

نوبت اول – وقتی که جوانه ها تازه باز شده است . در این نوبت به طور متوسط مقدار 15 کیلو گرم گوگرد مصرف می شود .

نوبت دوم – این مرحله وقتی است که انگور در حال گل کردن است . در این مرحله حدود 30 کیلو گرم گل گوگرد در هکتار پاشیده می شود .

نوبت سوم – وقتی است که غوره ها تازه ترش شده است . یعنی حدود 20 روز بعد از نوبت دوم . در این مرحله 45 کیلو گرم گل گوگرد در هکتار پاشیده می شود .

سه نوبتی که گفته شد مواقع مناسب برای گرد پاشی است اما نباید تصور کرد که موقعی دیگر برای گرد پاشی بی فایده است بلکه برای این کار از اول باز شدن جوانه تا شیرین شده انگور می توان این کار را انجام داد .

برای گرد پاشی هرگز نباید منتظر مشاهده علائم بود . اگر در سال گذشته این بیماری در تاکستان وجود داشته حتما" در سال بعد هم این بیماری وجود خواهد داشت . بهترین موقع مصرف گوگرد در صبح و در هوای آزاد می باشد .

راحتترین طریقه گوگرد پاشی: گوگرد در یک جوراب زنانه ساقه بلند ریخته و آنرا بر روی محل مورد نظر تکان دهید حتما از ماسک  و عینک برای جلوگیری از ورود به چشم و حلق و بینی استفاده شود.

در صورتی که امکان استفاده از گوگرد نباشد می توان از کاراتان یک در هزار و یا توپاز 2/. تا 3/ در هزار استفاده کرد .

 

دفع حشرات موذی و آفات گیاهان با روشهای طبیعی

اگر جانور موذی موجود روی درخت و گلدانها و یا زیر فرش،موکت و یا پارکت را می خواهید از بین ببیرید و سمپاشی نمایید، به جای سموم شیمیایی که شاید عوارض و حتی حساسیتهایی برای افراد و کودکان داشته باشد بهتر است از ترکیب ذیل ساخته و در محلهای مورد نظر اسپری نمایید که این ترکیب بدون هیچ گونه عارضه ای تمامی آفات را از بین می برد.


یک پیمانه آب تنباکو، یک پیمانه آب اسفند و پنج پیمانه آب آهک را با روشی که شرح داده می شود، تهیه و با هم ترکیب نمایید و ترکیب بدست آمده را در 50 لیتر آب حل کرده و در سمپاش ریخته و به درختان بپاشید.


طرز تهیه آب آهک :
مقداری آهک را در آب حل نمایید تا شیری رنگ شود و آنرا هم بزنید تا رنگ شیر شود. قسمت شیری رنگ ترکیب بدست آمده ( نه قسمتی که ته نشین شده) را جدا نمایید. ترکیب شیری رنگ جدا شده را آب آهک می گویند.

طرز تهیه آب اسفند:
یک کیلو اسفند را در پنج لیتر آب گرم به مدت 12 تا 24 ساعت بخوابانید و سپس آنرا صاف نمایید، آب حاصله را آب اسفند گویند.

طرز تهیه آب تنباکو:
یک کیلو تنباکو را در پنج لیتر آب گرم به مدت 12 تا 24 ساعت بخوابانید و سپس آنرا صاف نمایید، آب حاصله را آب تنباکو گویند.

روش متفاوت دیگر اضافه نمودن یک قاشق تفاله قهوه به هر گلدان و زیر هرگلدان.

تفاله قهوه دارای مقداری پتاسیم،کلیسیم،فسفرو فیبربوده که فیبربه سبک کردن خاک کمک کرده  و PH خاک را اسیدی میکند و برای گیاهان اسیدی دوست مفید خواهد بود وبوی قهوه باعث فراری دادن مورچه،موریانه و... از گیاهان میگردد.

وبرای فراری دادن گربه ها و برخی از حیوانات موذی دیگرترکیب تفاله قهوه با پوست خشک پرتغال مجرب است

چایی برخلاف قهوه خاصیت قلیایی دارد.

منبع:azdekor.ir

راه های غلبه بر شوری خاک و آب در کشاورزی

خاکی که مقدار نمک آن به حدّی است که برای گیاه مضر باشد، خاک شور نامیده می‌شود و آبی که نمک آن به حدّیست که باعث افت محصول شود، آب شور گفته می‌شود. شوری خاک را می‌توان توسط آبیاری سنگین با آب شیرین کاهش داد. در خاک شور ریشة، گیاه به سختی می‌تواند آب مورد نیاز خود را از خاک جذب کند. در خاک‌های شور، رشد گیاه به خاطر کم‌آبی (هر چند که خاک به اندازة کافی مرطوب باشد) کم شده و متوقّف می‌گردد.برای مقابله با شوری آب، نخستین گام، اندازه‌گیری میزان شوری آب آبیاری و دومین گام، اندازه‌گیری میزان شوری خاک است.

مواردی که هنگام استفاده از آب‌های شور باید رعایت کرد:

هنگام استفاده از آب‌های شور برای آبیاری زمین‌های کشاورزی، باید فاصله‌ی بین آبیاری‌ها را کم کرد تا غلظت املاح موجود در محلول خاک به حدّ بحرانی (از نظر کاهش محصول)نرسد.

در زمان بکار بردن آب‌های شور، ضمن استفاده از ارقام مقاوم به شوری، از شستشوی خاک نیز نباید غافل شد.

بهتر است در زمان آیش و یا زمانی که گیاه در حالت خواب به سر می‌برد با آبیاری سنگین، نمک‌های موجود در خاک سطحی را از دسترس ریشه‌ها دور کرد. با اینکه حلالّیت املاح در فصول گرم سال بیشتر می‌باشد، ولی بهتر است که عمل آبشویی در فصل زمستان صورت گیرد (به دلیل محدود بودن آب در فصل تابستان و همچنین تبخیر کم و نبودن اراضی زیرکشت گیاهان در فصل زمستان) با توجه به اینکه سبز شدن بذور در اراضی شور یکی از مشکلات اساسی است، پیش از عملیات آماده‌سازی زمین برای کاشت مجدد، باید «پیش آبیاری» یا آبیاری قبل از کشت انجام گیرد.

- هنگام آبیاری با آب شور، مؤثرترین شیوه در کمک به جوانه زدن بذور، انتخاب عمل صحیح بذرکاری است؛ به این معنی که در آبیاری کرتی، زمین باید به دقت تسطیح شود تا از تشکیل پشته‌های نمک در محل برآمدگی‌ها جلوگیری گردد.

- در بین روش‌های گوناگون آبیاری، روش‌های بارانی و قطره‌ای از نظر کنترل شوری قابلیت بالایی دارند؛ بنابراین تغییر روش آبیاری از کرتی و نشتی به قطره‌ای و بارانی، تأثیر مهمی در کنترل شوری دارد.

برای اندازه‌گیری میزان شوری آب و آبیاری، مقدار از آن را در ظرف تمیزی ریخته و درِ ظرف را محکم ببندید و برای اندازه‌گیری شوری آب، آن را به آزمایشگاه آب و خاک تحویل دهید.

نکات مهم دربارە شوری خاک:

شوری خاک مانع از جوانه زدن بذرهای گیاهان می‌شود، به طوری که در سطح یک مزرعه با خاک شور، قسمت‌های بدون بوته به چشم می‌خورد و بقیة بوته‌ها رنگ سبز ـ آبی تیره خواهند داشت.

شوری زیاد خاک باعث تغییر رنگ و سوختگی برگ‌ها و خشک شدن حاشیة آنها می شود و به عبارتی گیاه را مسموم می ‌کند.

به دلیل غلظت بالای نمک در خاک‌های شور، گیاهان نمی‌توانند به راحتی آب جذب کنند؛ در نتیجه، رشد آنها کم و یا متوقف می‌گردد.

برای استفاده‌ی صحیح از خاک‌های شور، باید متناسب با آن به کاشت گیاهان شوری‌پسند اقدام کرد.

هنگام کاشت بذر در زمین‌های شور، از کشت تک ردیفی بذر در وسط پشته‌ها خودداری کنید و به جای آن، دو ردیف بذر در دو طرف هر پشته بکارید.

بهترین جای کاشت بذر، در محل داغ آب پشته‌ها است تا بتوانند به آسانی جوانه بزنند؛ کمترین غلظت شوری در این مکان وجود دارد.

در خاک‌های شور باید مقدار آب آبیاری مصرف شده بیشتر از آب آبیاری خاک‌های غیرشور باشد؛ زیرا با این عمل، نمک‌های خاک آبشویی نمی‌شود.

حساسیت گیاهان دائمی مانند درختان میوه به شوری خاک، بیشتر از محصولات زراعی است.

برای اندازه‌گیری شوری خاک می‌توانید از چند نقطه‌ی مزرعه یا باغ خود با کنار گذاشتن خاک سطحی با بیل خاک را بردارید و پس از مخلوط کردن آنها، حدود 1 تا 2 کیلوگرم (4 تا 5 مشت) از آن را در کیسه بریزید و به نزدیک‌ترین آزمایشگاه خاکشناسی تحویل دهید.

 کشاورزان و باغداران گرامی؛ فراموش نکنید که دانستن میزان شوری خاک مزرعه و باغ، شما را در جهت استفادة بیشتر از آنها کمک می‌کند.

روش‌های مبارزه غیرشیمیایی با آفات

روش‌های مبارزه غیر شیمیایی با آفت (مبارزه بدون سم) شامل موارد زیر میباشد:

1- مبارزه زراعی
2- مبارزه مکانیکی
3- مبارزه بیولوژیکی
4- استفاده از جلب کننده‌های حشرات
5- روش‌های دیگر مبارزه مثل استفاده از انرژی هسته‌ای در کنترل آفات
1- مبارزه زراعی: در این روش با انجام عملیات زراعی مناسب، محیط کشت را برای زندگی و فعالیت آفت‌های مورد نظر نامساعد می‌کنند و در نتیجه، خسارات آنها کاهش میابد.
مهمترین اقدامات در مبارزه زراعی عبارتند از:
الف- تناوب یا گردش زراعی مناسب
ب- اجرای شخم عمیق به منظور از بین بردن حشرات، آفات و علف‌های هرز
ج- رعایت تاریخ کاشت و برداشت مناسب
د- انتخاب بذر و نهال سالم و مقاوم همراه با قوه نامیه بالا (حداقل 90 درصد بذرها قدرت جوانه زنی خوبی داشته باشند)
ه- استفاده بهینه از آب و کود همراه با استفاده از یخ آب زمستانه
و- استفاده از گیاهان تله در اطراف مزرعه یا در بین ردیف های کشت
2-مبارزه مکانیکی: کارهایی مانند جمع آوری بقایای محصول، بریدن و جمع آوری شاخه‌های آلوده به آفت در باغها و از بین بردن آنها از طرق سوزاندن یا دفن کردن آنها زیر خاک.
3-مبارزه بیولوژیکی: دانشمندان علم حشره شناسی از سال‌ها پیش، بسیاری از موجودات و حشرات مفید یا همان دشمنان طبیعی آفت‌های گیاهی را شناسایی کرده و مورد آزمایش قرار داده‌اند. استفاده از دشمنان طبیعی برای مهار آفت را مبارزه بیولوژیکی می‌گویند.
در مبارزه بیولوژیکی از عوامل زیر برای مهار آفات استفاده می‌کنند:
*شکارگرها: حشرات شکاری در مراحل کرمینه‌ای و بلوغ، فعال هستند و به محض دست یابی به طعمه از آن تغذیه می‌کنند.
*انگلی‌ها: حشرات انگلی، در اصل، حشراتی هستند که یکی از مراحل زندگی خود را در بدن آفت می‌گذرانند.
*بیماری زاها: عوامل زنده‌ای مانند باکتری‌ها، قارچ‌ها و ویروس‌ها از عوامل باز دارنده‌ فعالیت حشرات به شمار می‌روند.
4- استفاده از جلب کننده‌های حشرات: نوارهای رنگی، تله‌های نوری و تله‌های فرمونی، کاربردهای وسیعی برای جلب و شکار آفت‌ها پیدا کرده اند.