نقش عنصر مس در گیاهان

کاربرد مس در کشاورزی

عنصر مس در ساختار سه نوع پروتئین وجود داشته و چندین آنزیم را فعال می‌کند. یون های مس تنها به شکل کمپلکس با سایر ترکیبات و قابل مبادله با ماده آلی، متصل و قابل جذب هستند. در صورت بروز کمبود مس در گیاهان و درختان، برگ گیاهان کوچک مانده و سرشاخه‌های جوان درختان دچار برگ سوختگی می‌شوند. در محیط‌هایی با pH قلیایی (خاک های آهکی و قلیایی)، مس برای گیاهان بطور کلی غیر قابل جذب است. لذا با توجه به اینکه اغلب خاک‌های ایران قلیایی و آهکی است، بازده جذب عنصر مس موجود در خاک‌های ایران بسیار پایین است. این عنصر در سیستم‌های آنزیمی اکسیداز-کاتالاز ضروری است و در واکنش‌های انتقال الکترون سهیم بوده و فعال کننده چندین آنزیم است. مس در گیاه متحرک نبوده و به شکل رسوب در خاک باقی خواهد ماند. بنابراین برای افزایش جذب مس توسط گیاهان به نحوی باید pH خاک‌های قلیایی و آهکی را اصلاح نمود. یکی از روش های مؤثر اصلاح خاک‌های آهکی استفاده از سولفات آمونیوم می‌باشد. با استفاده از کود سولفات آمونیوم می‌توان علاوه بر تأمین ازت و گوگرد مورد نیاز گیاهان و درختان، خاک‌های قلیایی را اصلاح نمود و pH آن را کاهش داد.

 

برای آشنایی با کاربرد مس در کشاورزی باید توجه نمود که در صورتی که خاک با فقر مس مواجه باشد یا بنا به دلایل گفته شده بازده جذب مس از خاک پایین باشد، گیاهان دچار کمبود مس خواهند شد. در گیاهان دچار کمبود مس، برگ‌ها پیچیده شده و دمبرگ آنها به سمت پائین خم می‌شود. کمبود مس می‌تواند با کلروز خفیف سرتاسری همراه با فقدان فشار ترگر همیشگی در برگ‌های جوان، بیان گردد. برگ‌های تازه بالغ شده، مشبک می‌شوند و رگبرگ‌های آن‌ها به صورت سبز رنگ، همراه با مناطق سفید تا خاکستری مایل به سفید مشاهده می‌شوند. بر روی برخی برگ‌ها، نقاط تو خالی کلروتیکی مشاهده شده و تمایل به خمیدن به سمت پائین دارند. برگ‌ها کوچک و کلروتیک همراه با لکه های نکروتیک می‌شوند.

کمبود مس اغلب در تابستان و عموماً در خاک‌های شنی که با آب شیرین آبیاری می‌شوند بوجود می‌آید. همچنین پدیده کمبود ماده مغذی مس در درختان پسته، درختان تازه بارور شده و یا باغات تازه احداث شده ممکن است مشاهده شود.

 

به عنوان مثال علائم کمبود مس در درختان پسته به صورت زیر می‌باشد:

 

• بد شکلی مغز پسته
• سرخشکیدگی درختان پسته و حالت سوختگی نوک برگ‌های نابالغ و جدید در انتهای شاخه و همچنین ریزش برگ‌های دارای سوختگی
• عصایی شدن سرشاخه درختان و تیره شدن رنگ پوست درختان
• چروکیده شدن شاخه‌ها و پیدایش لکه‌های تیره رنگ کوچک در اطراف نوک شاخه

 

برای مطالعه بیشتر به کاربرد سولفات مس در کشاورزی مراجعه کنید.

 

 

کاربرد سولفات مس در کشاورزی و باغداری

دربارهٔ سولفات مس

سولفات مس ریز مغذی کشاورزی، کات کبود یا سولفات مس به رنگ آبی و بدون بو که دارای کاربردهای مختلفی در زمینه‌های کشاورزی، صنعتی، شیمی و طبی دارد. برای تهیه سولفات مس می‌توان از مس و اسید سولفوریک استفاده کرد. با این وجود مس از لحاظ تجاری به صورت ورقه‌های بزرگ و به عنوان یک منبع اقتصادی در کشور ایران در دسترس است. مس سولفات پنج آبه به سهولت در آب حل می‌شود. هم چنین در متانول و گلیسرول وتا حدی در اتانول قابل حل است. وقتی که کریستال‌های آبی مس سولفات در شعله باز گرما داده می‌شوند بدون آب می‌شوند و به رنگ سفید خاکستری در می‌آیند.

سولفات مس با فرمول CuSO4 - 5H2O دارای کریستال‌های آبی رنگ، شفاف و پودر به رنگ آبی روشن می‌باشد. کریستال‌های سولفات مس در هوای خشک به تدریج شکفته می‌شود. در دمای ۴۵ درجه دو مولکول آب خود را از دست می‌دهد و در ۱۱۰ درجه، چهار مولکول آب کریستالی را از دست می‌دهد و آخرین آب کریستالی را در دمای ۲۵۰ درجه سانتیگراد از دست می‌دهد. این ماده در دمای ۴۰۰ درجه تجزیه می‌شود. وزن مخصوص آن ۲٫۸۷ است. یک گرم سولفات مس در ۳ میلی لیتر آب سرد و ۰٫۵ میلی لیتر آب جوش حل می‌شود و حلالیت آن در آب محتوی اسید سولفوریک کاسته می‌شود. مس سولفات یا گوهر آبی یا زاج کبود؛ یک ترکیب شیمیایی است که در گستره وسیعی از صنایع مورد استفاده قرار می‌گیرد.

این نمک بسته به درجه آب پوشی به صورت یک سری ترکیبات متفاوت یافت می‌شود. کالکوسیانیت (یک نوع سنگ معدن مس) فرم بدون آب مس سولفات است و یک ماده معدنی کمیاب است و به صورت پودر سبز کم رنگ یا سفید مایل به خاکستری می‌باشد. فرم‌های آبپوشیده متنوعی از مس سولفات شامل مس سولفات سه آبه، پنج آبه و هفت آبه موجود است.

با این وجود مس سولفات پنج آبه (CuSO4.5H2O) متداول‌ترین فرم این نمک است که آبی روشن است و به نام کالکانتیت (سنگ خاردار) شناخته می‌شود. رنگ آبی روشن کریستال‌های مس سولفات آبپوشیده که به دلیل وجود آب متبلور شده است بهترین راه برای تمایز بین فرم بدون آب و آب‌پوشیده است.

کاربرد سولفات مس در کشاورزی

سولفات مس در کشاورزی به مقدار زیادی مصرف می‌شود که برخی از این موارد در ذیل ارائه می‌شود.
سولفات مس پنج آبه به طور متداول به عنوان قارچ کش برای کنترل بیماری‌های باکتریایی و بیماری‌های قارچی محصولات، میوه‌ها و سبزی‌ها مانند زنگ گیاه، لکه برداشتن برگ‌ها، آفت‌ها وزخم پوست سیب استفاده می‌شود. سولفات مس در تشکیل کلروفیل و پدیده فتوسنتز دخالت دارد.

سولفات مس همچنین باعث تحریک در تشکیل ویتامین A می‌شود. نقش متابولیکی مس در چندین سیستم آنزیمی مشخص شده است و همچنین نقش مهمی در بیوسنتز و فعالیت اتیلن به عنوان هورمون رسیدگی میوه‌ها داراست. فرم قابل جذب مس در خاک کاتیون دو ظرفیتی Cu+2 می‌باشد. فرایند جذب مخصوص قابلیت دسترسی مس را تحت تأثیر قرار می‌دهد، این فلز در اسیدیته بالا به سختی جذب می‌شود از اینرو استفاده از ترکیبات سولفاته در حل این مشکل مؤثر است.

 

برای رفع کمبود مس (Cu) می‌توان یا کودهای حاوی آن را یا سولفات مس محلول در آب را به خاک اضافه یا محلول پاشی نمود. کاربرد سولفات مس در حد ۶۰۰ تا ۱۲۰۰ گرم در ۱۰۰۰ لیتر آب در اوایل بهار نیز موفقیت آمیز می‌باشد. در غلظت زیاد، مس نیز باعث مسموم شدن گیاه شده، میوه‌ها حالت ترک خورده و سیاه رنگ پیدا می‌کنند و در روی برگ‍ها نیز نقاط نکروزه قهوه‌ای رنگ و ریزی مشاهده می‌شود.

 

پروانه بید کلم Plutella maculipennis Curt

‍پروانه بید کلم کلزا( Plutella maculipennis Curt)

 

دستورالعمل مدیریت آفت بید کلم - سازمان حفظ نباتات

 

این آفت در تمام مناطق کشور مشاهده گردیده است.

خسارت :

 لارو این آفت داخل برگ گیاهان میزبانی مانند کلم، گل کلم، کلم قمری، تربچه و شلغم و کلزا تغذیه و ایجاد دالان می کند.

شکل شناسی :

 

پروانه بالغ کوچک، بال های جلو باریک و کشیده و کناره های آن ریشک دار است.

وسط بال های جلویی سه لکه متصل به هم دیده می شود.

بال های عقبی خاکستری و دارای حاشیه ریشک دار است. رنگ بال های جلویی حشره ماده روشن تر از حشرات نر می باشد.

 لارو دوکی کشیده به طول 10-8 میلی متر به رنگ سبز روشن است.

 تخم ها بیضوی به رنگ زرد لیمویی می باشند.

زیست شناسی :

 

زمستان گذرانی آفت به صورت شفیره روی نباتات میزبان و یا پناهگاه ها می باشد.

حشرات بالغ شب فعال بوده و در شب نیز جفتگیری می کنند.
 
پروانه ماده به صورت منفرد یا دسته ای در سطح زیرین برگ ها و روی رگبرگ ها تخم می گذارد. تعداد تخم تا 180 عدد در دسته های 8-3 تایی می باشند.
با تفریخ تخم ها لارو های ریز آفت در سطح زیرین برگ ها از پارانشیم تغذیه می کند.
با رشد لارو تغذیه آفت باعث سوراخ شدن برگ ها می شود.

لارو روی برگ ها و یا گلبرگ ها تبدیل به شفیره شده و سپس حشرات بالغ ظاهر می شوند.

این آفت تا 12 نسل در سال بسته به شرایط آب و هوایی دارد

مبارزه غیر شیمیایی :

 

تنظیم آبیاری ،فاصله کشت،کوددهی مناسب،استفاده از ارقام زودرس یا دیررس  ،تناوب با محصولات غیر میزبان،کشت بوته های کلم بعنوان گیاهان تله در اطراف مزرعه ،از بین بردن بقایای گیاهی و گیاهان میزبان زمستان گذران این آفت توصیه میشود.

مبارزه شیمیایی:

 

استفاده از سموم سیستمیک
مثلا ایندکساکارب(آوانت)،آتابرون (کلروفلو آزورون)،کلرپیریفوس (دورسبان)،هگزافلومرون (کنسالت)

نکته بسیار مهم:

✍️درصورتی که گیاه در زمان گلدهی مورد حمله این آفت قرار گیرد باید از سمومی همچون بی_تی، بیسکایا ، ابامکتین بنزوات استفاده نمود.