سفیدک سطحی(به ترکی: چُور، آق، قارییا) مو (درخت انگور):
در مناطق مختلف کشور سفیدک سطحی یا سفیدک حقیقی مو به اسامی محلی گوناگون سیاه بور، بادزدگی، گردزدگی ، شته ، شفته ، گردابی، چور، دردک، آق، و غیره گفته میشود.این بیماری به سه طریق خسارت میزند:
- دانه های انگور را کثیف و چرکین و ترک خورده و نامرغوب می کند .
- عملکرد محصول را کاهش میدهد.
- مو را ضعیف نموده و از رشد مو جلوگیری میکند
گاهی اوقات خسارت سفیدک به حدی است که انگور قابل چیدن و فروختن نیست و حتی ممکن است خسارت آن به حدی باشد که حتی یک خوشه برای خوردن باقی نگذارد .
این بیماری یک بیماری قارچی بوده که روی قسمتهای هوایی وسبز درختان شامل برگ،میوه وسرشاخه های جوان دیده می شود؛ این قارچ ازسطح گیاه(اپیدرم)تغذیه کرده وباعث تشکیل پودر سفیدرنگی روی گیاه می شودمثل اینکه روی گیاه گچ یا آرد پاشیده شده باشد.
علائم بیماری سفیدک سطحی مو
قارچ عامل بیماری زا ممکن است روی هر اندام جوانی اعم از برگ؛ ساقه ؛ پیچک ؛ گل و میوه ظاهر شود
و آنرا مورد حمله قرار دهد ولی مشخص ترین علائم روی سطح فوقانی برگ ها ظاهر می شود . به این ترتیب که لکه های سفیدی که بعدا" روی آن را سطح آردی می پوشاند روی برگ به وجود می آید .
در بعضی از موارد این لکه ها به همین حالت بقیه فصل رویش را باقی می ماند ولی در موقعی که برگ ها بشدت مورد حمله باشند در شرایط گرم وخشک به طرف بالا لوله می شوند و انعطاف پذیری خودرا از دست می دهند . لکه ها ممکن است بعد از مدتی هر دو طرف برگ را فرا گیرد . برگ های مبتلا قهوه ای شده و نا هنگام ریزش پیدا می کنند . نظیر همین نقاط روی ساقه های جوان ؛ نیز تشکیل شده و بعدا" لکه ها تغییر رنگ داده و سرانجام در پاییز به رنگ قهوه ای سیاه در می آیند این قبیل شاخه ها در زمستان به راحتی قابل تشخیص از شاخه های سالم هستند . اگر خوشه های گل مورد حمله قرار گیرند بدون تلقیح مانده و ریزش پیدا می کنند . میوه ها نیز مورد حمله واقع می شوند و گرد سفید خاکستری رنگ حبه ها را پوشش می دهد . اگر میوه قبل از رشد مبتلا گردد ترش باقی می ماند و اگر بعد از رشد مبتلاگردد ترک می خورد به دلیل اینکه بخش داخلی میوه رشد خود را انجام داده ولی قسمت خارجی(پوست) ؛که بار قارچ روی ان را فرا گرفته رشد نکرده و باعث ترکیدن آن می شود و در نتیجه دانه ها از حبه ها بیرون می آیند .
عامل بیماری سفیدک سطحی مو
عامل سفیدک سطحی مو قارچی است از رده آسکومیست که فرم جنسی آن را پرتسیوم و فرم غیر جنسی آن را کنیدی وکنیدی فور( Oidium ) تشکیل می دهد . رشته های میسلیوم این قارچ دارای رشد سطحی بوده و به وسیله هوستوریوم یا مکینه به داخل اپیدرم و کو تیکول نفوذ می کند . روی توده های متراکم میسلیوم پایه - های کنیدی فور تشکیل می شود که در انتهای آن زنجیری از کنیدی ها قرار می گیرند . کنیدی ها بی رنگ ؛ تخم مرغی کشیده می باشند که بدون دیواره عرضی هستند .
پرتسیوم یا اندام جنسی قارچ که در پایان فصل به رنگ سیاه سر سوزنی در متن اندام آلوده تشکیل می شود .
در داخل هر پرتسیوم چند آسک و در داخل آسک ها 8 آسکوسپور قرار دارد . به زوائد اطراف پرتسیوم
فولک گفته می شود که در این بیماری از نوع عصایی است . طول هر فولک 3- 7 برابر پرتسیوم می باشد قطر پرتسیوم 90 تا 120 میکرون است . تعداد فولک در این بیماری 4تا 6 عدد و بندرت 6 تا9 عدد است .
زمستان گذرانی این قارچ به صورت میسلیوم روی لکه های آلوده روی شاخه های درختان است که یکی از راههای جلوگیری از این آلودگی هرس شاخه های آلوده می باشد ولی چون اسپوراین قارچ درهوا پراکنده است خیلی کاربرد ندارد.یک سری قارچهای آنتابولیسم هستندکه علیه این قارچ فعالیت دارندولی کاربردزیادی ندارند،گفت: این بیماری باعث می شودکه مصرف آب گیاه بالارودوبرگهاحالت پیچیده به خودبگیرند ونهایتاً برگهاسوخته ومی ریزند وگیاهی که برگ نداشته باشدقندتولید نمی کندو حبه ها شیرین نمی شوند و به صورت نارس و ترش می مانند؛ اگراین بیماری به میوه حمله کند باعث ترک برداشتن میوه می شود.
روشهای مبارزه با سفیدک سطحی مو:
بهترین وکاربردی ترین راه مبارزه و پیشگیری بااین قارچ استفاده ازترکیبات گوگردی(پودری)است.
عملیات زراعی از قبیل هرس وسوزاندن بعد از ریزش برگ ها در پاییز می باشد ولی موثر ترین راه برای مبارزه با سفیدک سطحی گرد پاشی با گل گوگرد(پودری) حداکثر به میزان 120 کیلوگرم به طور متوسط 60 تا 90 کیلو گرم در سه نوبت در هکتار می باشد مصرف گوگرد در درجه حرارت 14 تا 30 درجه سانتی گراد قابل توصیه می باشد کمتر از این درجه حرارت تاثیر خوبی روی قارچ ندارد زیرا از این درجه حرارت به پایین گوگرد بخار نمی شود واز این درجه حرارت به بالا هم توصیه نمی شود به خاطر اینکه موجب گیاه سوزی می شود .
نوبت اول – وقتی که جوانه ها تازه باز شده است . در این نوبت به طور متوسط مقدار 15 کیلو گرم گوگرد مصرف می شود .
نوبت دوم – این مرحله وقتی است که انگور در حال گل کردن است . در این مرحله حدود 30 کیلو گرم گل گوگرد در هکتار پاشیده می شود .
نوبت سوم – وقتی است که غوره ها تازه ترش شده است . یعنی حدود 20 روز بعد از نوبت دوم . در این مرحله 45 کیلو گرم گل گوگرد در هکتار پاشیده می شود .
سه نوبتی که گفته شد مواقع مناسب برای گرد پاشی است اما نباید تصور کرد که موقعی دیگر برای گرد پاشی بی فایده است بلکه برای این کار از اول باز شدن جوانه تا شیرین شده انگور می توان این کار را انجام داد .
برای گرد پاشی هرگز نباید منتظر مشاهده علائم بود . اگر در سال گذشته این بیماری در تاکستان وجود داشته حتما" در سال بعد هم این بیماری وجود خواهد داشت . بهترین موقع مصرف گوگرد در صبح و در هوای آزاد می باشد .
راحتترین طریقه گوگرد پاشی: گوگرد در یک جوراب زنانه ساقه بلند ریخته و آنرا بر روی محل مورد نظر تکان دهید حتما از ماسک و عینک برای جلوگیری از ورود به چشم و حلق و بینی استفاده شود.
در صورتی که امکان استفاده از گوگرد نباشد می توان از کاراتان یک در هزار و یا توپاز 2/. تا 3/ در هزار استفاده کرد .